Początki harcerstwa w Sopocie datuje się na lata 1920-21. Powstały wówczas w mieście pierwsze samodzielne zastępy harcerskie. Działały one, jak i później powstałe drużyny i gromady, w ramach harcerstwa w Wolnym Mieście Gdańsku.
W 1935 roku, gdy tworzono chorągwie w WMG w Sopocie działały: II Drużyna Harcerek, 7 Drużyna Harcerzy, X Drużyna Zuchów, Gromada Wilczków oraz Koło Przyjaciół Harcerstwa. W okresie II wojny światowej sopoccy harcerze uczestniczyli czynnie w obronie ojczyzny, a następnie w konspiracji.
W kwietniu 1945 roku powstał sopocki Hufiec Harcerzy (początkowo skupiający również drużyny żeńskie) podległy komendzie Gdańsko-Morskiej Chorągwi Harcerzy z siedzibą w Sopocie. We wrześniu tegoż roku powstał sopocki Hufiec Harcerek.
15 maja 1949 roku w ramach prowadzonej reorganizacji Związku nastąpiło połączenie hufców: Hufca Harcerek i Hufca Harcerzy w jeden Hufiec Harcerstwa.
W 1950 roku wszystkie jednostki harcerskie zostały stopniowo zlikwidowane, a z końcem roku ZHP zaprzestał działalności. Odrodzenie sopockich hufców (Hufca Harcerek i Hufca Harcerzy) nastąpiło na początku 1957 roku. Z zimowiska wrócili wówczas pierwsi uczestnicy kursu drużynowych. Już w styczniu odbył się bieg harcerski, na którym stopień młodzika zdobyło 34 sopockich harcerzy.
5 września 1957 roku decyzja Komendy Chorągwi sopockie hufce zostały połączone w Hufiec Harcerstwa w Sopocie, który pod tą nazwą funkcjonował do 1964 roku, a następnie jako Hufiec ZHP. Już w listopadzie 1957 roku powołano do życia pierwsze dwa szczepy harcerskie. Z czasem szczepy działały praktycznie przy wszystkich sopockich szkołach. Liczebność hufca dwukrotnie przekroczyła stan 3 tysięcy członków, w 1968 oraz 1977 roku.
Sopocki hufiec dwukrotnie otrzymał sztandar. Pierwszy w 1959 roku, drugi wraz z nadaniem imienia Marynarki Wojennej w 1971 roku. Po 1980 roku stopniowo spadał stan liczebny hufca, ale jednocześnie podnosiła się jakość działania. Harcerze uczestniczyli w wielu akcjach, m.in. Alertach Naczelnika ZHP, operacji 1001 – Frombork, Harcerskiej Służbie Ziemi Gdańskiej, operacji Bieszczady – 40, Białej Służbie. Hufiec był organizatorem lub współorganizatorem: Rajdów Pomorskich, Rajdu Rodło, Rajdu z Mikołajem, Manewrów Techniczno-Obronnych[5].
Komendanci Hufca
1945 – 1946
Władysław Schreier (1926 – ?), harcerz z Zakopanego, uczestnik konspiracji podczas II wojny światowej, podharcmistrz, HR, pierwszy komendant sopockiego hufca harcerzy.
Maria Zürn z d. Jędrzejkiewicz (1919 – 2006), harcerka i instruktorka z Warszawy, gdzie uczestniczyła w konspiracji Sz.Sz. oraz powstaniu, wdowa po hm. Edwardzie Zürn, pierwsza komendantka sopockiego hufca harcerek.
1946 – 1947
Wacław Zacharski (1925 – 1983), inżynier mechanik, harcerz z Warszawy, uczestnik konspiracji i powstania, drużynowy 2 Drużyny Harcerzy w Sopocie (1945 – 1948), działacz HKS Sopot, komendant sopockiego hufca harcerzy.
1947 – 1948
Janina Bemówna p. voto Dymecka (1928 – 1993), harcerka z Warszawy, żołnierz AK (ps. Nina), członek Sz.Sz., uczestnik powstania warszawskiego, harcmistrzyni, pedagog, nauczyciel akademicki, instruktorka GK ZHP, odznaczona m.in. Krzyżem Armii Krajowej, Warszawskim Krzyżem Powstańczym, komendantka sopockiego hufca harcerek.
1947 – 1949
Eugeniusz Mera (1917 – 1986), urzędnik, harcerz i drużynowy z Jarosławia, podharcmistrz, we wrześniu 1939 r. kierował harcerską służbą pomocniczą, internowany na Węgrzech gdzie prowadził drużynę i współpracował z hm. Trylskim, w Sopocie od 1946 r., kierownik wydziału komendy chorągwi, członek zarządu HKS Wybrzeże, pośmiertnie odznaczony Krzyżem za Zasługi dla ZHP z Rozetą Mieczami, komendant sopockiego hufca harcerzy.
1948 – 1949
Bożena Domańska z d. Tucholska (1903 – 1985), nauczyciel akademicki, harcerka z Poznania, harcmistrzyni, uczestniczka Powstania Wielkopolskiego, drużynowa, komendantka Wielkopolskiej Chorągwi Harcerek (1924 – 1925), instruktorka KCh, konspiracja w Sz.Sz., członek komendy Morskiej i Gdańskiej Chorągwi Harcerstwa, kierownik wydziału KCH, przewodnicząca ChKR, należała do KIS Korzenie oraz KIHAM, odznaczona m.in. Orderem Polonia Restituta, Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym, odznaką TPD Przyjaciel Dziecka, Krzyżem za Zasługi dla ZHP, Instruktor Senior, komendantka sopockiego hufca harcerek.
1949 – 1950
Marian Błoński, HR, komendant sopockiego hufca harcerzy, a od 15 maja 1949 r. komendant połączonego hufca harcerek i harcerzy.
1957
Jadwiga Rossler Matulewicz (1918-2010), lekarz stomatolog, komendantka sopockiego I Szczepu Białe żagle (przy I LO), komendantka odrodzonego sopockiego hufca harcerek.
Bernard Subkowski (1914 – 1994), drużynowy z Bydgoszczy, członek Sz.Sz., żołnierz 1 AWP, w Sopocie od 1955 r., harcmistrz, Instruktor Senior, członek kręgów „Korzenie” oraz KIHAM, odznaczony Krzyżem za Zasługi dla ZHP, komendant odrodzonego sopockiego hufca harcerzy.
1957 – 1958
Wiktor Pawłowski (1904 – 1991), harcerz, komendant hufca we Włodzimierzu, harcmistrz, organizator Harcerskiego Ośrodka Krótkofalarskiego SP 2 LI, od 1945 r. w Sopocie, instruktor komendy chorągwi, kierownik referatu, odznaczony Odznaką Dziesięciolecia, Instruktor Senior, po połączeniu hufców harcerek i harcerzy został mianowany komendantem sopockiego Hufca Harcerstwa.
1958 – 1959
Anna Helt (1915 – 2005), harcmistrzyni, harcerka i instruktorka z Łodzi, pełniła funkcje drużynowej i instruktora komendy chorągwi, komendantka sopockiego hufca.
1959 – 1963
Włodzimierz Mikuć (1927 – 2021), harcerz z Wilna, żołnierz – kapral AK, więzień polityczny okresu stalinowskiego, uczestnik w procesie gen. Okulickiego, harcmistrz, po 1956 r. drużynowy, szczepowy i zastępca komendanta hufca w Lęborku, od 1959 r. w Sopocie, członek komendy hufca, organizator Rajdów Kaszubskich, komendant sopockiego hufca.
1963 – 1964
Antoni Śmiejan (1907 – 1977), nauczyciel, dyrektor PR, OiFB, TM, harcmistrz, drużynowy, namiestnik zuchów i komendant hufca w Bielsku Podlaskim, komendant chorągwi, kierownik wydziału zuchów GK, szef sztabu „Wieś”, komendant sopockiego hufca.
1964 – 1967
Joanna Tomasiewicz p. voto Goran (1938 – 2002), nauczycielka, harcmistrzyni, namiestnik zuchów w Sławnie i Szczecinku, instruktorka w CSIZ w Cieplicach, członek rady i komendy hufca, kierownik wydziału KCh, komendantka ChOKI, komendantka sopockiego hufca.
1967 – 1969
Stanisław Pękala (1929 – ), nauczyciel, harcmistrz, szczepowy, członek rady hufca i komendy hufca, komendant sopockiego hufca.
1969 – 1970
Krystyna Gwarek (1947 – ), ekonomistka, harcmistrzyni, w ZHP od 1957 r., pełniła różne funkcje m.in. komendantki szczepu, kwatermistrza i członka komendy hufca, komendantki Centralnej Szkoły Instruktorskiej ZHP w Oleśnicy, przewodniczącej Komisji Stopni Instruktorskich, dyrektor Domu Harcerza w Gdańsku, komendantka sopockiego hufca.
1970 – 1971
Kazimierz Sokołowski (1946 – ), inżynier, harcmistrz, drużynowy, szczepowy, członek rady i komendy hufca, kierownik wydziału KCh, członek rady i komendy chorągwi, zastępca komendanta chorągwi, członek RN ZHP, komendant sopockiego hufca.
1971 – 1974
Jerzy Jedliński (1931 – 1995), nauczyciel, dyrektor szkoły, harcmistrz, był drużynowym, szczepowym, członkiem rady i komendy hufca, przewodniczącym chorągwianej Komisji Stopni Instruktorskich, członkiem sądu harcerskiego, kawaler Orderu Uśmiechu, odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Złotym Krzyżem Zasługi, Złotym Krzyżem za Zasługi dla ZHP, odznaką TPD Przyjaciel Dziecka, dwukrotnie wybrany komendantem sopockiego hufca.
1974
Eugenia Firkowicz (1947 – ), nauczyciel, tłumacz przysięgły, harcmistrzyni, w ZHP pełniła szereg funkcji od drużynowej do zastępcy komendanta chorągwi. Prowadziła szczep HDOW przy II LO, odznaczona Złotym Krzyżem za Zasługi dla ZHP, zastępczyni komendanta sopockiego hufca a następnie jego komendantka.
1974
Anna Kowalska (1949 – ), nauczycielka, harcmistrzyni, była drużynową, szczepową, członkiem rady i komendy hufca, powierzono jej obowiązki komendantki hufca po wyborze druhny Firkowicz do władz chorągwi.
1975 – 1977
Zdzisława Rutkowska (1936 – 1986), nauczycielka, harcmistrzyni, drużynowa, namiestnik zuchów, kierownik referatu NS, członek rady i komendy hufca, odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, Zasłużonym Ziemi Gdańskiej, Złotym Krzyżem za Zasługi dla ZHP (pośmiertnie), komendantka sopockiego hufca.
1977 – 1982
Jerzy Jedliński, po raz drugi wybrany komendantem sopockiego hufca, zrezygnował z pełnienia funkcji po wprowadzeniu stanu wojennego.
1982 – 1984
Maria Poćwiardowska z d. Trent (1926 – 2020), nauczycielka, harcmistrzyni, drużynowa, szczepowa, namiestnik zuchów, członek rady i komendy hufca, odznaczona m.in. Krzyżem Zasługi, odznaką TPD Przyjaciel Dziecka, Krzyżem za Zasługi dla ZHP, komendantka sopockiego hufca.
1984
Edmund Witkowski (1938 – 1984), nauczyciel, harcmistrz, drużynowy, szczepowy i hufcowy w Malborku, komendant OH Morena, po rezygnacji druhny Poćwiardowskiej i samorozwiązaniu rady hufca został powołany na Pełnomocnika prezydium R.Ch. ds. kierowania Hufcem ZHP Sopot.
1984 – 1985
Ryszard Krysiak (1954 – 2021), harcmistrz, sopocki harcerz i instruktor, drużynowy, namiestnik zuchowy i kwatermistrz hufca, członek rady i komendy hufca, kierownik wydziału w komendzie chorągwi, po śmierci druha Witkowskiego został powołany na Pełnomocnika prezydium R.Ch. ds. kierowania Hufcem ZHP Sopot.
1985 – 1987
Zdzisława Barcińska z d. Świtalska (1946 – ), nauczycielka, harcmistrzyni, harcerka z Torunia, w Toruniu i Kołobrzegu prowadziła drużyny, była szczepową i zastępcą komendanta hufca, prowadziła ośrodek harcerski, w Sopocie od 1984 r., członek komisji stopni instruktorskich, jesienią 1985 r. weszła w skład odtworzonej rady hufca i została wybrana komendantką hufca Sopot.
1988 – 1989
Krystyna Konopczyńska (1952 – ), harcerka i instruktorka z Gdańska, harcmistrzyni, w Sopocie od 1986 r., kwatermistrz członek komendy hufca, komendantka sopockiego hufca.
1989 – 1990
Piotr Konracki (1965 – ), podharcmistrz, drużynowy, kierownik referatu, kwatermistrz i zastępca komendanta hufca, komendant chorągwi (1990), komendant sopockiego hufca.
1990
Lech Dzierżanowski (1966 – ), przedsiębiorca, podharcmistrz, był drużynowym, członkiem rady i komendy hufca, zastępca komendanta sopockiego hufca ZHP, pełnił obowiązki komendanta hufca po wyborze phm. Piotra Konrackiego na komendanta chorągwi do chwili powołania do wojska.
1990 – 1995
Andrzej Jażdżewski (1948 – ), harcerz i instruktor z Kartuz, drużynowy, harcmistrz, członek komendy kręgu instruktorskiego, w Sopocie od 1986 r., członek komendy hufca, przewodniczący rady hufca (1989), przewodniczący Chorągwianej Komisji Instruktorskiej, członek CKR ZHP, odznaczony m.in. Krzyżem Zasługi, Medalem za Zasługi dla Obronności Kraju, komendant sopockiego hufca.
1995 – 1999
Jerzy Aleksandrowicz (1972 – ), podharcmistrz, drużynowy, przewodniczący komisji rewizyjnej, członek komendy hufca, członek KCh, komendant sopockiego hufca.
1999 – 2003
Przemysław Marchlewicz (1978 – ), prawnik, menadżer, przedsiębiorca, harcmistrz, drużynowy, członek komendy i KR hufca, członek KSI, członek CKR ZHP i GK ZHP (skarbnik ZHP), komendant sopockiego hufca.
2003 – 2007
Lucjan Brudzyński (1978 – ), prawnik, menadżer, harcmistrz, drużynowy, przewodniczący KI, członek RN ZHP oraz GK ZHP (skarbnik oraz zastępca Naczelnika), przewodniczący KSI, komendant CWM ZHP w Gdyni, odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, srebrnym Krzyżem za Zasługi dla ZHP, medalem Pro Memoria, komendant sopockiego hufca.
2007 – 2011
Joanna Brudzyńska z d. Brzezicka (1986 – ), farmaceutka, harcmistrzyni, drużynowa, z-ca komendanta hufca, skarbniczka hufca, instruktor szkoły instruktorów, Instruktor Roku 2011 i 2015, komendantka sopockiego hufca.
2011 – 2015
Marta Bańka z d. Bednarska (1989 – ), psycholog, harcmistrzyni, członkini komendy hufca, instruktorka KCh, rzecznik prasowy KCh, komendantka sopockiego hufca.
2015 – 2019
Jakub Starostka (1990 – ), podharcmistrz, drużynowy, namiestnik wędrowiczy, członek KH, instruktor KCh, komendant sopockiego hufca.
2019 – 2021
Patrycja Misiołek (1989- ), podharcmistrzyni, drużynowa, członkini KH, KR i ZKK, współorganizatorka RatMaZ, mgr inż., komendantka sopockiego hufca.
2021 – obecnie
Paulina Kwiatkowska (1994-), podharcmistrzyni, drużynowa, członkini KH ds. programu, członkini KSI, namiestniczka, Instruktorka roku 2019, odznaczona Brązowym Krzyżem za zasługi dla ZHP, komendantka sopockiego hufca, członkini Rady Sopockich Organizacji Pozarządowych, mgr. finansów i bankowości międzynarodowej,
Znani sopoccy harcerze
Jacek Karnowski – prezydent Sopotu
Ryszard Ronczewski – aktor
Józef Golec – pedagog, kronikarz Sopotu, autor ex-librisów
Janusz Christa – autor komiksów
Zbigniew Kosycarz – fotoreporter
Olga Krzyżanowska – b. wicemarszałek sejmu RP
Leszek Moczulski – b. poseł, lider KPN
Ryszard Zieniawa – b. wiceminister sportu
Bogdan Borusewicz – b. marszałek senatu RP
Harcerskie miejsca pamięci w Sopocie
-
tablica pamiątkowa na kamienicy przy ul. Haffnera 52 poświęcona hm. Michałowi Urbankowi
-
obelisk z medalionem harcmistrza Michała Urbanka na skwerze Michała Urbanka
-
tablice ku czci sopockich harcerzy Tadeusza i Kazimierza Milewskich na Kwaterze Armii Krajowej (Cmentarz Komunalny)
Opracowanie: hm. Dariusz Szczecina
